Haber / Duyuru

T.C.

ÖZYEĞİN ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

KAMU HUKUKU YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

ELEKTRİK DAĞITIM VE PERAKENDE ŞİRKETLERİNİN AYRIŞMASI VE

REKABETE AYKIRI UYGULAMALAR

Hazırlayan

Av. Nurettin BOZKURT

Diyarbakır – 2017

GİRİŞ

1)DAĞITIM VE GÖREVLİ TEDARİK ŞİRKETLERİNİN(PERAKENDE) AYRIŞTIRILMASI SÜRECİ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2)DAĞITIM VE GÖREVLİ TEDARİK ŞİRKETLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ VE REKABET HUKUKU AÇISINDAN MEVZUAT HÜKÜMLERİ………………………………………………………………………………………………………………………….

3)AYRIŞMA SÜRECİ VE REKABET HUKUKUNA AYKIRI UYGULAMALARI……………………………………………………..

3.a) Dağıtım Şirketi ile GTŞ’nin Etkileşimi ve Dağıtım Şirketinin Ayrımcı Uygulamaları Yoluyla Gerçekleştirilen Rekabeti Sınırlayıcı Davranışlar …………………………………………………………………………………….

3.b) Serbest Tüketicilerin Tedarikçi Değişim Sürecinin Zorlaştırılması ve Geçiş Maliyetlerinin Artırılması Yoluyla Gerçekleştirilen Rekabet Sınırlayıcı Davranışlar…………………………………………………………………………..

3.b.1) Serbest Tüketicilerin Toplu ya da Otomatik Olarak GTŞ Portföyüne Geçirilmesi ……………………………

3.b.2) Tedarikçi Değişim Taleplerinin Reddi…………………………………………………………………………………………..

3.c) Uzun Süreli ve Taahhütlü Sözleşmeler Yoluyla Gerçekleştirilen Rekabeti Sınırlayıcı Davranışlar………..

3.d) Dağıtım A.Ş.’nin tüketicilerin elektriğini kesmeyerek tedarikçi şirketi zarara uğrattığı ve tedarik şirketleri arasında ayrımcılık yaparak hâkim durumunu kötüye kullanması…………………………………………….

3.e) Dağıtım Şirketinin çeşitli yöntemlerle Tedarikçi Şirketin müşterilerinin tüketimlerinin yüksek faturalandırarak ve bu yolla Tedarikçi şirketin müşteri nezdinde itibarını zedelemek suretiyle faaliyetlerinin zorlaştırılması………………………………………………………………………………………………………………..

SONUÇ

KISALTMALAR

KAYNAKÇA

GİRİŞ

Enerji piyasasında, 2001-2007 yılları arasında temel yasal ve düzenlemeler yapılmış ve piyasa yapısı değiştirilmiştir. Ancak aynı zamanda bazı geçiş sorunları ile de karşılaşılmıştır. 2008 yılı sonrasında reformlara hız verilerek rekabetçi bir piyasanın oluşturmaya çalışılmıştır. 2013 ve 2016 yılları arasında ise Elektrik piyasasında dağıtım ve tedarik şirketlerinin ayrıştırılması sağlanarak EPİAŞ’ ın kurulması ile önemli yapısal reformlar hayata geçmiştir. Ancak Türkiye’de özelleştirmeleri sürecinde henüz ayrışması tamamlanmayan dağıtım şirketlerinin perakende şirketleri ile aynı ekonomik bütünlük içinde olması bir çok rekabete aykırı uygulamayı beraberinde getirmiştir. Bağımsız tedarik şirketlerinin rekabeti tekel konumdaki dağıtım şirketiyle aynı ekonomik bütünlük içinde olan görevli tedarik şirketine karşı yürütme çabası ise başlı başına sorunların kaynağını teşkil etmiştir. Bu çalışmada kısaca ayrışma süreci irdelendikten sonra elektrik piyasası mevzuatının rekabete ilişkin hükümleri ele alınacak ve son olarak rekabet Kurumu kararları ışığında rekabete aykırı uygulamalar ele alınacaktır.

• DAĞITIM VEGÖREVLİ TEDARİK ŞİRKETLERİNİN(PERAKENDE) AYRIŞTIRILMASI SÜRECİ

Elektrik dağıtım ve görevli tedarik şirketlerinin faaliyetleri 4628 Sayılı Mülga Elektrik Piyasası Kanunu hükümleri kapsamında EPDK tarafından alınan 12.09.2012 tarih ve 4019 sayılı “  Dağıtım Ve Perakende Satış Faaliyetlerinin Hukuki Ayrıştırılmasına İlişkin Usul Ve Esaslar” hakkındaki Kurul kararı uyarınca 01.01.2013 tarihinden itibaren hukuken ayrıştırılmıştır.[1]

Hukuki ayrışma süresince dağıtım ve perakende şirketleri, aynı fiziki ortamda ve ortak alt yapı ile faaliyetlerini sürdürmüşlerdir.

Sürecin devamında, Yönetmeliğin “Hukuki Ayrıştırma Kapsamında Hizmet Alımı” başlıklı geçici 4.maddesinde yer alan “

(1) Görevli tedarik şirketi, 1/1/2013 tarihinden itibaren, kısmi bölünme ve diğer devir işlemlerinin tamamlandığı tarihe kadar, ilgili mevzuat kapsamında sunmakla yükümlü olduğu hizmetleri dağıtım şirketinden hizmet alımı yoluyla temin eder. Ancak bu fıkra kapsamındaki hizmet alımı 6 (altı) aydan fazla olamaz. Bu süre, özelleştirme kapsamında olan görevli tedarik şirketleri için 12 (oniki) ay olarak uygulanır.

(2) Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler, birinci fıkrada belirtilen hizmet alımı süresince, lisansları kapsamında perakende satış ve perakende satış hizmeti faaliyetlerini de yürütebilirler.

(3) Görevli tedarik şirketlerinin faaliyetlerini sürdürebilmek için ihtiyaç duydukları yönetim ve destek hizmetlerine (muhasebe, finans, hukuk, insan kaynakları gibi) ait birimler, kendileri tarafından oluşturulur veya bu hizmetler, hizmet alımı yoluyla karşılanabilir. Dağıtım şirketleri, bu hizmetlere ilişkin alımlarını, 1/1/2016 tarihinden itibaren ilgili ana şirketten ve bu şirketin kontrolünde olan şirketlerden temin edemezler.

(4) Dağıtım şirketleri ile görevli tedarik satış şirketleri, 1/1/2016 tarihinden itibaren farklı fiziksel ortam ve bilgi sistemleri alt yapısı kullanarak hizmet verirler.”hükmünün uygulanmasına ilişkin olarak EPDK tarafından 21.05.2015 tarih ve 5603-32 Kurul kararı alınmıştır. Bu karar ile;[2]

“ Yönetmeliğin Geçici 4.maddesinin 3.fıkrasında yer alan “ana şirket” tabirinin 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 195 inci maddesinde yer alan “hakim şirket” olarak uygulanmasına,

– Yönetmeliğin Geçici 4.maddesinin 4.fıkrası kapsamında yer alan farklı fiziksel ortam şartının; bütün il merkezlerinde ve 2014 yılı Türkiye İstatistik Kurumunun Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerinde 100.000’i geçen ilçelerde; ayrı girişi ve farklı bina numarası olan bağımsız bina olarak uygulanmasına, bu şartların dışında kalan yerleşim birimlerinde aynı bina içerisinde fiziksel olarak bağımsız bölümlerin de kullanılabileceği,[3]

– Yönetmeliğin Geçici 4.maddesinin 4.fıkrası kapsamında yer alan farklı fiziksel ortam şartı kapsamında, işlevi sadece müşteri hizmeti olacak Müşteri Hizmet Merkezlerinin/Birimlerinin aynı bina içerisinde fiziksel olarak farklı bölümlerde hizmet verebileceği,[4]

– Yönetmeliğin Geçici 4.maddesinin 4.fıkrasındaki bilgi sistemleri alt yapısına ilişkin hükmün; dağıtım şirketleri ve görevli tedarik şirketlerinin ayrı yazılım ve ayrı donanım kullanılarak hizmet vermesi şeklinde uygulanmasına, ancak şirketlerin bu ihtiyaçlarını ayrı sanal sunucular üzerinden ve yetki ayrıştırması yapılmak şartıyla hizmet alımı yoluyla temin edebileceği” düzenlenmiştir.[5]

Dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin hukuki ve fiziki olarak ayrıştırılması ile, söz konusu faaliyetlerin birbirinden bağımsız tüzelkişiler eliyle yürütülmesi ve ayrıştırma sonrası dönem için dağıtım şirketlerinin faaliyetlerini, piyasada rekabeti temin edecek ve eşit taraflar arasında ayrım gözetmeksizin yerine getirmesi hedeflenmiştir.

Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği geçici 4. maddesi hükmü kapsamında 01.01.2016 tarihi itibariyle fiziki ayrışma aşaması tamamlanmıştır.

EPDK son olarak 26.01.2017 tarih ve 6877-14 sayılı Kurul kararı ile dağıtım ve görevli tedarik şirketlerinin hukuki ayrıştırmasına yönelik ilave tedbirler almıştır. Söz konusu karar ile;

“- Dağıtım şirketlerince; internet siteleri, web ve mobil uygulamalar, matbu ve elektronik yazışma ve dokümanlar, ilan ve reklamlar, sosyal medya hesapları, basın-yayın gibi şirketin kamuoyundaki algısını etkileyecek tüm araçlarda ve platformlarda, ilgili ana şirketin veya görevli tedarik şirketinin/şirketlerinin devamı niteliğinde olduğu izlenimini verebilecek unvan, marka ve logoların kullanılmamasına,

– Görevli tedarik şirketlerini kapsayan ilgili düzenlemeler saklı kalmak üzere, dağıtım şirketinin, lisansına derç edilmiş doğrudan ve dolaylı ortağı olan şirketler, ilgili ana şirket ve bu şirketin kontrolünde olup elektrik piyasası faaliyeti yürüten veya bu tür faaliyetleri yürüten taraflara faaliyet konusu ile yönetim ve destek konusunda mal temin eden ve/veya hizmet sunan şirketler ile aynı binada (müşteri hizmetleri birimi dışında) hizmet birimi bulundurmamasına,

– Dağıtım şirketlerine bu kararın gereklerinin uygulanabilmesi için 31.12.2017 tarihine kadar süre verilmesine” karar verilmiştir.[6]

Kronolojik olarak yukarıda aktarılan ayrışma adımlarının nihai evresi içerisindeyiz. Tabir caiz ise 31.12.2017 tarihine kadar son rötuşlarını yapmaları için dağıtım ve görevli tedarik şirketlerine  bu yılın sonuna kadar süre tanınmıştır. Özellikle dağıtım özeleştirmeleri geciken üç bölgemiz açısından bu süre önem arz etmektedir.

Bu sürenin sonunda, tam olarak hukuken ve fiziken bağımsızlaşacak dağıtım ve görevli tedarik şirketlerinin rekabete hazır olması, daha doğru ifade ile rekabeti bozucu eylem ve işlemlerde bulunmayacağı varsayımına dayanan bir süreci aralamış olacağız.

Bu düzenleyici reform kapsamında enerji sektörünün düzenlenmesine yönelik, sektör spesifik düzenleyici olarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) öne çıkarken, Rekabet Kurumu da uygulamakla yükümlü bulunduğu 4054 sayılı Kanun’un gerekleri doğrultusunda sektöre yaklaşmaktadır. Rekabet Kurumu’nun enerji sektöründeki yapılanma sürecinde önem verdiği başlıca unsurlar şöyle sıralanabilir:

• Doğal tekel faaliyetlerinin (iletim, dağıtım) rekabete açılan üretim ve ticaret gibi faaliyetlerden ayrıştırılması,
• Üçüncü şahısların (kullanıcıların) şebekeye erişimi,
• Çapraz sübvansiyon uygulamalarının önüne geçilmesi,
• Tüketicilerin tedarikçisini serbestçe seçebildiği bir piyasa yapısının oluşturulması,
• Özelleştirmelerin  rekabetçi bir piyasanın oluşturulmasında etkin bir biçimde kullanılması.[7]

EPDK’nın kurul kararına (12.09.2012) konu olan, “Dağıtım ve Perakende Satış Faaliyetlerinin Hukuki Ayrıştırılmasına İlişkin Usul Ve Esaslar”ın ilk olarak elektrik piyasasının gündemine gelişi bir ön bildirim sürecinde gerçekleşti. TEDAŞ’ın 21 bölgeye ayrılarak özelleştirilmesine ilişkin 21.07.2005 tarihli Rekabet Kurulu görüşünde, düzenleyici bir bakışla, geçiş döneminin sonuna kadar dağıtım faaliyetlerinin ve diğer elektrik piyasası faaliyetlerinin hukuki olarak ayrıştırılmasının Rekabet Kurulu’nun nihai izin koşulu olduğu belirtildi. 2008 yılında (09.07.2008/5784) Elektrik Piyasası Kanunu’nda yapılan değişiklikle Rekabet Kurulu’nun zikredilen görüşü, görüş olmaktan öteye taşınarak, daha rekabetçi bir piyasa beklentisiyle, yasa hükmüne dönüştürüldü. (9.7.2008/5784). Bu sayede dikey bütünleşme nedeniyle dağıtım şirketlerinin kendi üretim şirketleri lehine ayrımcı şekilde davranması, bağımsız üreticilerin piyasa dışında kalması ve dağıtım şirketlerinin kendi perakende müşterileri lehine rakip perakende şirketlerin müşterilerini dışlamasına karşı denetim faaliyetlerinin etkinliğinin artırılması amaçlanmıştır[8]

Ayrıca bu süreçte, TBMM’nin ilgili komisyonundaki çalışmalar sırasında 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun 1. maddesinde sıralanan tanımlar kısmında, “Kontrol” tanımında bir değişikliğe gidilerek önemli bir başka düzenleme yapıldı. Kontrol tanımı, Rekabet Kurumu’nun o dönemdeki Birleşme ve Devralmalar Tebliğindeki (1997/1 sayılı “Rekabet Kurulu’ndan İzin Alınması Gereken Birleşme ve Devralmalar Hakkında Tebliğ) haliyle yasa taslağına eklenmiş ve devamında da yasalaştırılmıştır. Böylece, “sermayenin ve ticari mal varlığının yarıdan fazlası” şeklinde statik-kısıtlı tanımdan vazgeçilerek, “belirleyici etki” kavramını da göz önüne alan dinamik bir tanıma geçilmiş ve daha düşük oranlarla sağlanan kontrollerin de varlığını ve etkilerini dikkate alan yeni kontrol tanımı benimsendi.[9]

• DAĞITIM VE GÖREVLİ TEDARİK ŞİRKETLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ VE REKABET HUKUKU AÇISINDAN MEVZUAT HÜKÜMLERİ

Dağıtım şirketlerinin doğal tekel konumunda olmaları ve görevli tedarik şirketlerinin bölgesel düzeyde pazar gücüne sahip olmaları nedeniyle bu şirketlerin piyasa davranışları, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un  hakim durumun kötüye kullanılması başlıklı 6. maddesi kapsamında değerlendirilebilmektedir. Serbestleşme sürecinde bu şirketlerin mülkiyet ayrıştırmasına tabi tutulmayarak bütünleşik bir şekilde özelleştirilmesi sistem operatörü konumundaki dağıtım şirketleriyle perakende satış faaliyeti gerçekleştiren Görevli Tedarik Şirketlerin aynı ekonomik bütünlük içerisinde yer almasına sebep olmuştur. Özelleştirme sonrası bu şirketlerin hukuki ve fonksiyonel ayrıştırmaya tabi tutulması rekabet sorunlarının ortaya çıkmasını engelleyememiştir.[10] Bu durumun farkında bir yaklaşımla düzenleyici irade, Elektrik piyasası mevzuatında rekabeti ve hâkim durumu kötüye kullanmayı engellemeye yönelik ciddi düzenlemelere yer vermiştir. Düzenlemenin içeriğine göre ve sınıflandırılması suretiyle elektrik piyasasında ana hatlarıyla rekabet ortamını düzenlemeye ilişkin mevzuat hükümleri şöyledir:

Dağıtım tedarik faaliyetleri kapsamında rekabete aykırılığın kaynağı, daha çok dağıtım şirketinin eylem ve işlemleri olmaktadır. Bu nedenle  6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanun’un 9. maddesinin 2. fıkrasında “Dağıtım şirketi, lisansında belirtilen bölgedeki dağıtım sistemini elektrik enerjisi üretimi ve satışında rekabet ortamına uygun şekilde işletmek, bu tesisleri yenilemek, kapasite ikame ve artırım yatırımlarını yapmak, dağıtım sistemine bağlı ve/veya bağlanacak olan tüm dağıtım sistemi kullanıcılarına ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda eşit taraflar arasında ayrım gözetmeksizin hizmet sunmakla yükümlü olduğu düzenlenmiştir.

Yine yasada, Görevli tedarik şirketinin sorumluluklarına ilişkin olarak 6446 sayılı Kanun’un 10. maddesinin 4., 5. ve 7. Fıkralarında;

• “(4) Dağıtım şirketi tarafından yürütülmekte olan perakende satış faaliyeti, görevli tedarik şirketi tarafından yerine getirilir. Görevli tedarik şirketi, ilgili dağıtım bölgesinde bulunan serbest tüketici olmayan tüketicilere Kurul tarafından onaylanan perakende satış tarifeleri üzerinden elektrik enerjisi satışı yapar.

• (5) Görevli tedarik şirketi, serbest tüketici niteliğini haiz olduğu hâlde, başka bir tedarikçiden elektrik enerjisi temin etmeyen tüketicilere, son kaynak tedarikçisi sıfatıyla elektrik enerjisi sağlamakla yükümlüdür. …

• (7) Görevli tedarik şirketinin piyasada rekabeti kısıtlayıcı veya engelleyici etki doğuran davranış veya ilişkilerinin tespiti hâlinde ilgili tedarik şirketi, Kurulca öngörülecek tedbirlere uymakla yükümlüdür. Kurul, bu tedarik şirketinin yönetiminin yeniden yapılandırılması veya dağıtım şirketiyle sahiplik ya da kontrol ilişkisinin belli bir program dâhilinde kısıtlanmasını ya da sonlandırılmasını da içeren tedbirleri alır.”[11]

Hükümlerine yer verilmiştir.

Yine Dağıtım şirketinin sorumluluklarına ilişkin olarak, Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 23. maddesinin 5.,8. ve 10. fıkralarında:

• “(5) Bulunduğu dağıtım bölgesindeki perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketi dışındaki bir tedarikçiden elektrik enerjisi ve/veya kapasite satın almakta olan bir serbest tüketicinin, hukuki gerekler nedeniyle tedarikçisinin faaliyetine geçici olarak ara verilmesi veya tedarikçisinin faaliyetinin son bulması halinde, bulunduğu bölgedeki dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi bu serbest tüketiciye yeni bir tedarikçi ile ikili anlaşma yapıncaya kadar elektrik enerjisi ve/veya kapasite temin etmekle yükümlü olduğu,

• (8) Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler, lisanslarına kayıtlı olan dağıtım bölgesindeki sayaçların okunmasından ve elde edilen verilerin ilgili tedarikçiye bildirilmesinden sorumlu olduğu,

• (10) Dağıtım şirketleri, üretim ve perakende satış faaliyetlerini, 1/1/2013 tarihinden itibaren ancak ayrı tüzel kişilikler altında yürütüleceği”

Düzenlenmiş olup Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 25. Maddesinde ise dağıtım firmasının sorumluluklarına ilişkin olarak düzenlemelere yer verilmiştir. Buna göre Dağıtım şirketinin:

• Eşit taraflar arasında ayrım gözetilmeksizin dağıtım hizmeti sunacağı,

• Üçüncü şahısların dağıtım sistemine bağlantı ve sistem kullanım taleplerinin sisteme erişim hakkı gözetilerek karşılanacağı,

• Piyasada; verimli, istikrarlı ve ekonomik bir sistemin oluşturulması ve korunması açısından, elektrik enerjisi üretimi, toptan satışı ve perakende satışında rekabet ortamına uygun alt yapının sağlanacağı,

• Bölgesinde yürütülen perakende satış faaliyetlerinde, tüm perakende satış lisansı sahibi tüzel kişilere eşit taraflar arasında ayrım gözetmeden dağıtım hizmeti sağlayacağı,

• Perakende satış şirketlerinin ilgili mevzuat kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirebilmesi için gerekli olan bilgilerin talep edilmesi halinde sağlanacağı,”

Düzenlenmiştir.

Devamında,“Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin “Eşit taraflar arasında ayrım yapılmaması” başlıklı 37. Maddesinin 1. Fıkrasında TEİAŞ ve dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler, lisansları kapsamındaki hizmetleri sağlarken;

• Lisans sahibi diğer tüzel kişiler, serbest ve serbest olmayan tüketiciler arasında ayrım yapamaz, piyasa koşullarını bozucu davranışlarda bulunamayacağı,
• İlgili mevzuatın gereklerini ve tarifeleri, tüm sistem kullanıcılarına eşitler arasında ayrım gözetmeyecek şekilde uygulayacağı,
• İletim ve dağıtım sistemine erişilebilirlik hususunda ve elektrik enerjisi kesintileri veya kısıntıları ile ilgili olarak yanlış ve yanıltıcı bilgi veremeyeceği,
• Serbest tüketicileri herhangi bir tedarikçiye yönlendiremeyeceği.”[12]

Düzenlenmiştir.

Yine Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin “Sisteme erişim ve sistem kullanım hakları” başlıklı 38. maddesinde aşağıdaki hususlara yer verilmiştir:

“Gerçek veya tüzel kişilerin, iletim ve/veya dağıtım sistemine bağlantı ve sistem kullanım taleplerinin, ilgili mevzuat gereğince müstakil olarak iletim ve/veya dağıtım faaliyetini yürütmekle görevli TEİAŞ ve/veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından eşit taraflar arasında ayrım gözetilmeksizin karşılanması zorunludur. Serbest tüketici niteliği kazanmış bir tüketicinin tedarikçisini seçme serbestisine hiçbir surette müdahale edilemez ve serbest tüketicilerin sisteme erişim ve sistem kullanım hakları engellenemeyeceği düzenlenmiştir.”[13]

Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği’nin 30/A maddesinde ve Elektrik Piyasası Müşteri Hizmetleri Yönetmeliği’nin “Zamanında ödenmeyen borçlar” başlıklı 15. Maddesinde, Elektrik “Serbest tüketicilerin hak ve yükümlülükleri” başlıklı 7. Maddesinde, “Tedarikçilerin yükümlülükleri” başlıklı 8. Maddesinde, “Kamuoyunu Bilgilendirme” başlığı altında 9. maddesinde dağıtım şirketlerinin tedarik şirketlerine karşı serbest tüketicilerle ve tüketicilerle ilgili sorumluluklarını düzenleyen hükümlere yer verilmiştir:[14]

Yine rekabete aykırı eylemlere müsait olan sayaçların okunması ve ilgili taraflara bildirilmesine ilişkin esaslar, Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği’nin sayaç okumaya ilişkin 81., 82. ve 83. maddelerinde ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.

Esasında yukarıda aktarılan düzenlemelerin bir çoğu rekabet uygulamalarıyla direk ilgili hükümlerdir. Şüphesiz çok geniş külliyata sahip elektrik piyasası mevzuatında rekabet uygulamalarıyla ilgili dolaylı düzenlemeler de bulunmaktadır.[15]

Görüldüğü üzere, sektörel mevzuatta dağıtım şirketlerinin, kendi bölgelerinde faaliyet gösteren tüm elektrik tedarik şirketlerine eşit mesafede olmaları ve bu şirketlerin piyasada faaliyet göstermelerini zorlaştırıcı ve görevli tedarik şirketi ile rekabet etmelerini güçleştirici davranışlarda bulunmamaları gerektiği hususları düzenlenmektedir.”[16]

• AYRIŞMA SÜRECİ VE REKABET HUKUKUNA AYKIRI UYGULAMALAR

“Türkiye’de elektrik dağıtım alanında faaliyet gösteren şirketlerin özelleştirilmeleri tamamlanmış ve özel sektöre devri gerçekleşen dağıtım şirketlerine ayrıştırma yükümlüğü getirilerek elektriğin perakende satışı alanında faaliyet göstermek üzere her bölgede görevli tedarik şirketleri kurulmuştur. Görevli tedarik şirketlerinin dağıtım şirketlerinden yalnızca tüzel kişilik seviyesinde hukuki olarak ayrıştırılması öngörüldüğünden, görevli tedarik ve dağıtım şirketleri tüm bölgelerde aynı mülkiyet ve kontrol yapısı, dolayısıyla da aynı ekonomik bütünlük içerisinde faaliyetlerine devam etmektedir.

Bölgesel dağıtım şirketleri, elektrik enerjisinin yerel düzeyde fiziksel olarak taşınması ve bununla ilgili tüm saha operasyonlarına yönelik faaliyetleri “doğal tekel” olarak gerçekleştirmektedir. Dağıtım şirketleri sahip oldukları “doğal tekel” nitelikleri nedeniyle yerel seviyede her bir dağıtım bölgesinde hakim durumda bulunmaktadır.

Görevli tedarik Şirketleri son kaynak tedarikçisi sıfatıyla, bölgelerindeki serbest olmayan tüketicilerin tamamına münhasıran elektrik satışı yapmakla görevlendirilmiş olup bu noktada yasal bir imtiyaza sahip bulunmaktadır. Serbest tüketiciler bakımından ise bu şirketler ile diğer bağımsız tedarikçiler birbirlerine rakip konumdadır. Bununla birlikte, her bir görevli tedarik şirketi kendi bölgesinde “yerleşik sağlayıcı” olmanın sağladığı avantajla halihazırda bölgesinde bulunan serbest tüketicilerin çok büyük bir kısmını portföylerinde bulundurmaktadır. Bu nedenle de, her bir görevli tedarik şirketinin kendi bölgesinde hakim durumda olduğu söylenebilecektir.

Dağıtım şirketleri, görevli tedarik şirketlerine ve bu görevli tedarik şirketleri ile rakip konumda bulunan tüm tedarik şirketlerine dağıtım hizmetlerini ayrımcı olmayan bir şekilde sağlamakla yükümlüdür. Ancak görevli tedarik şirketleri ile dağıtım şirketlerinin aynı ekonomik bütünlük içerisinde bulunmasından kaynaklı menfaat birlikteliği ve görevli tedarik şirketlerinin her bir dağıtım bölgesindeki yerleşik konumları, 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesi kapsamında birtakım rekabet ihlallerinin ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.

Serbest tüketici limiti, EPDK tarafından her yıl indirilmekte ve bunun sonucu olarak da serbest tüketicilerin sayısı sürekli olarak artmaktadır. Hanehalkı tüketicilerin çok büyük kısmı halen bu hakkı kazanmamış olmakla birlikte, sanayi kuruluşlarının ve ticarethanelerin büyük bölümü, serbest tüketici hakkını kullanabilecek durumdadır. Serbest tüketicilerin sayısı artmış olmakla beraber, tüketicilerin bu haklarını kullanmak noktasında yeterli farkındalığa ve rekabetçi piyasa bilincine sahip olduğunu söylemek güçtür.

Serbest tüketici olma hakkını yeni kazanan tüketicilerin büyük çoğunluğu yeterli piyasa bilincine sahip olmadıklarından, bu hakkı kullanmak noktasında eylemsiz kalmakta ve bunun sonucu olarak da görevli tedarik şirketlerinden elektrik temin etmeye devam etmektedir. Bu nedenle, elektrik perakende satış pazarındaki rekabet, bağımsız tedarik şirketlerinin, yerleşik görevli tedarik şirketinden müşteri elde etmesiyle söz konusu olabilmektedir ki, bu noktada da geçiş maliyetleri sorunu ön plana çıkmaktadır.

Tüketicilerin diğer tedarikçilere geçiş yapma güdüsünü azaltan; işlem maliyetleri, araştırma maliyetleri, sözleşmeden doğan maliyetler ve psikolojik maliyetler gibi geçiş maliyetleri, özelleştirme ve serbestleşme sonrası süreçte ilgili dağıtım bölgesindeki müşteri portföyünün tamamını elinde bulunduran görevli tedarik şirketlerinin, sahip oldukları pazar gücünü koruyabilmelerine olanak sağlamakta ve perakende satış piyasasında gerçek anlamda bir rekabetin oluşmasını güçleştirmektedir. Bu noktada, görevli tedarik şirketlerinin tedarikçi değişimini güçleştirmeye ve buna bağlı olarak geçiş maliyetlerini arttırmaya dönük uygulama ve davranışlarının rekabeti kısıtlayıcı sonuçlar ortaya çıkaracağı açıktır.

Yine, görevli tedarik şirketlerinin, perakende satış faaliyetlerini gerçekleştirirken, esasen ayrıştırılmış durumda olan dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin bütünleşik olduğu izlenimini vermesi ve kendileriyle aynı ekonomik bütünlük içindeki dağıtım şirketlerinin tekel konumunu perakende satış faaliyetleri açısından bir avantaj olarak kullanması, tüketicilerin rakip tedarik şirketlerine geçişlerini zorlaştırmakta ve perakende satış piyasasındaki rekabeti kısıtlayabilmektedir.”

Diğer yandan, dağıtım şirketlerinin, doğal tekel niteliğinde olan ve münhasıran sorumlu oldukları dağıtım hizmet ve faaliyetlerini gerçekleştirirken, kendileriyle aynı ekonomik bütünlük içerisinde bulunan görevli tedarik şirketleri lehine ve diğer tedarikçiler aleyhine ayrımcı davranışlar içerisinde bulunması rekabeti kısıtlayıcı nitelik arz etmektedir.

4054 sayılı Kanun’un 6. maddesi kapsamında değerlendirilebilecek nitelikteki uygulama ve davranışlarının beş temel kategoride sınıflandırılabilecektir. Bu kategoriler;

1. Dağıtım şirketi ile GTŞ’nin etkileşimi ve dağıtım şirketinin ayrımcı uygulamaları yoluyla gerçekleştirilen rekabeti sınırlayıcı davranışlar
2. Serbest tüketicilerin tedarikçi değişim sürecinin zorlaştırılması ve geçiş maliyetlerinin artırılması yoluyla gerçekleştirilen rekabet sınırlayıcı davranışlar

b.1. Serbest tüketicilerin toplu ya da otomatik olarak GTŞ portföyüne geçirilmesi

b.2. Tedarikçi değişim taleplerinin reddi

c.Uzun süreli ve taahhütlü sözleşmeler yoluyla gerçekleştirilen rekabeti sınırlayıcı davranışlar olarak özetlenebilecektir.

1. Dağıtım A.Ş.’nin tüketicilerin elektriğini kesmeyerek tedarikçi şirketi zarara uğrattığı ve tedarik şirketleri arasında ayrımcılık yaparak hâkim durumunu kötüye kullanması
2. Dağıtım Şirketinin çeşitli yöntemlerle Tedarikçi Şirketin müşterilerinin tüketimlerinin yüksek faturalandırarak ve bu yolla Tedarikçi şirketin müşteri nezdinde itibarını zedelemek suretiyle faaliyetlerinin zorlaştırılması

3.a) Dağıtım Şirketi ile GTŞ’nin Etkileşimi ve Dağıtım Şirketinin Ayrımcı Uygulamaları Yoluyla Gerçekleştirilen Rekabeti Sınırlayıcı Davranışlar 

Dosya mevcudu bilgilerden, dosya kapsamındaki dağıtım şirketleri ve GTŞ’lerin, gerek dağıtım gerekse perakende satış faaliyetleri bakımından etkileşim ve koordinasyon içerisinde bulundukları, ayrıca bunun bir sonucu olarak dağıtım şirketleri tarafından, dağıtım faaliyetleri sırasında elde edilen bilgilerin kullandırılmasında ve dağıtım hizmetlerinin sunulmasında GTŞ lehine ve diğer tedarik şirketleri aleyhine çeşitli ayrımcı uygulamalar gerçekleştirildiği görülmüştür.

Bu noktada belirtmek gerekir ki; ilk olarak 2005 yılında Rekabet Kurulu tarafından dağıtım özelleştirmelerine ilişkin Kurul görüşünde yer alan ve daha sonra 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nda hükme bağlanan, dağıtım faaliyetleri ile diğer piyasa faaliyetlerinin hukuki ayrıştırmaya tabi tutulmasına ilişkin koşulun henüz tam anlamıyla hayata geçirilmemiş olduğu; bunun da ötesinde, dağıtım ve görevli tedarik şirketlerinin, söz konusu faaliyetleri mümkün olduğunca bütünleşik ve koordineli biçimde yürüttüğü bilinen bir gerçektir.

Dağıtım şirketlerinin mevzuat gereği yayımlaması gereken serbest tüketici bilgilerini, diğer tedarikçilerin tüketiciye erişimini güçleştirmeye yönelik şekilde eksik yayınladıkları ve  bu ayrımcı uygulamalar nedeniyle rakip şirketlerin rekabet etmelerinin zorlaştırılmakta olduklarıyla ilgili şikayetler kuruma ulaşmıştır.Ayrıca, dağıtım şirketi bünyesinde bulunan ve esas olarak dağıtım faaliyetlerinde (sayaç okuma, elektrik kesme, arıza-bakım) çalıştırılmak üzere istihdam edilen personel; pazarlama, müşteri ziyareti, bilgi güncelleme ve sözleşme yapma gibi görevli tedarik şirketinin yapması gereken faaliyetlerde çalıştırılmakta ve bu tür faaliyetlerdeki performansları için bu çalışanlara prim ödemesi yapıldığı tespit edilmiştir. Benzer şekilde yapılan incelemelerde, arıza-bakım çağrı merkezleri aracılığı ile görevli tedarik şirketleri için pazarlama faaliyeti gerçekleştirildiğine işaret eden belgelere rastlanmıştır. Dağıtım personelinin perakende satış şirketinin faaliyetlerinde çalıştırılmasının, dağıtım ve perakende satış faaliyetlerinin koordineli şekilde yürütülmesinin, farklı bir muhasebe ve maliyet politikası olması beklenen dağıtım şirketine tarifeler yoluyla sunulan finansal kaynakların görevli tedarik şirketinin faaliyetlerinde kullanılması sonucunu doğurduğu ve bu yolla GTŞ lehine ayrımcılık yapılmasını kolaylaştıran bir unsur olarak ortaya çıktığı görülmüştür.

Rekabet Kurumunca yapılan tespitlerde, başka tedarik şirketlerinden teklif almış ve sözleşme imzalamak üzere olan tüketicilerin ziyaret edildiği, “dağıtım şirketinden serbest tüketici olmanın faydaları” anlatılarak tüketicinin tedarikçi değişikliğinden vazgeçirilmeye çalışıldığı görülmüştür. Esasen birtakım şirket üstünlüklerinin ön plana çıkarılarak müşterinin ikna edilmeye çalışılması, pazarlama ve reklam faaliyetlerinin bir parçası olarak doğal karşılanabilecekse de, bağımsız bir sistem operasyonu olan ve tüm taraflara eşit biçimde sağlanması gereken dağıtım hizmetlerinin, görevli tedarik şirketinin bir üstünlüğü olarak sunulmasının rakip tedarik şirketlerinin rekabet edebilmelerini kısıtlayabileceği düşünülmüştür.

Dağıtım şirketlerinin sayaç okuma personelinin, rakip tedarikçilerin portföyünde bulunan bazı tüketicilerin sayaçlarını okumadığı ya da bu tüketicilere okuma tutanağı bırakmadığışikâyetleri diğer tedarikçilerce kuruma şikâyet yoluyla iletilmiş olup, bu durum dağıtım şirketinin tüm tedarik şirketlerinin müşterilerine eşit davranması gerekirken, bunu yapmadığı ve dağıtım hizmetlerinin sunulmasında kendisiyle aynı ekonomik bütünlük içerisinde bulunan görevli tedarik şirketi lehine davrandığı yönünde tespitler yapılmıştır. Ayrıca, tedarikçi değişim taleplerinde en önemli ret sebeplerinden olan “sayaç tebliğine aykırılık – mekanik sayaç” şartının, dağıtım şirketleri tarafından özellikle görevli tedarik şirketlerinin tedarikçi geçiş talepleri konusunda uygulanarak, dağıtım şirketi ile aynı ekonomik bütünlük içinde olan görevli şirket lehine ayrımcılığa neden olabileceği tespiti yapılmıştır. Bu çerçevede görevli tedarikçi şirketlerin tüketicileri kendi serbest tüketici portföyüne geçirmek üzere yapmış olduğu talepleri hemen hemen hiç reddetmezken diğer tedarikçilerin ise çok büyük oranda geçiş taleplerini reddettiği, yine dağıtım şirketlerinin kendi ekonomik  birliğine dahil görevli tedarik şirketinin yok denecek sayıda talebini reddetmesine karşılık diğer tedarikçilerin sayaca ilişkin çok fazla geçiş talebini reddettiği tespit edilmiş olup, dağıtım şirketlerinin görevli tedarik şirketlerilehine olacak şekilde ayrımcılık yaptığı  kurumca değerlendirilmiştir.

3.b) Serbest Tüketicilerin Tedarikçi Değişim Sürecinin Zorlaştırılması ve Geçiş Maliyetlerinin Artırılması Yoluyla Gerçekleştirilen Rekabet Sınırlayıcı Davranışlar

3.b.1) Serbest Tüketicilerin Toplu ya da Otomatik Olarak GTŞ Portföyüne Geçirilmesi

Serbest olmayan tüketiciler portföyünde olup düzenlenen tarifeler üzerinden elektrik temin etmekte olan tüketicilerin, bilgileri dahilinde olmaksızın (ya da yeterli ölçüde bilgilendirilmeksizin) ve toplu bir şekilde, ilgili görevli tedarik şirketinin serbest tüketici portföyüne aktarıldıkları, bu ve benzeri uygulamalar sonucunda ise, görevli tedarik şirketlerinin serbest tüketici portföylerinin, şirket performansları ile açıklanamayacak ve piyasanın normal koşullarına aykırı olarak bloklar halinde ve çok hızlı şekilde büyüdüğü tespitleri yapılmıştır. Rekabet Kurumu’na intikal eden şikayetlerde, güvence bedeli miktarını arttırmak amacıyla, serbest olmayan tüketicilere “usulsüz elektrik kullanıyorsunuz gelin sözleşme yapın” şeklinde ifadeler içeren bir yazı gönderildiği ve serbest olmayan tüketicilerin bu yolla toplu şekilde ilgili görevli tedarik şirketinin serbest tüketici portföyüne geçirilmeye çalışıldığı anlaşılmıştır.

Bazı görevli tedarik şirketlerinin, serbest tüketici limitinin altındaki tüketicileri taahhütlü ve uzun süreli sözleşmelerle veya toplu geçişler yoluyla kendi serbest tüketici portföyüne geçirmeye yönelik uygulamalarının, bu şirketlerin mevcut hakim durumlarını korumalarına ve sürekli olarak arttırmasına yol açabileceği ve bu durumun diğer tedarik şirketlerinin faaliyetlerinin zorlaştırılması ve pazarın rakip şirketlere kapanması ile sonuçlanabilmektedir.

3.b.2) Tedarikçi Değişim Taleplerinin Reddi

Rekabet Kurumunca şikayetler üzerine yapılan incelemelerde, tedarikçi değişim sürecinde, diğer tedarikçilerle anlaşma yapmış serbest tüketicilerin tedarikçi değişim taleplerinin, dağıtım şirketi ya da görevli tedarik şirketi tarafından çeşitli gerekçelerle reddedildiği, bu nedenle de, tüketicilerin diğer tedarik şirketlerine geçişinin geciktiği ya da hiç gerçekleşemediği görülmüştür. Bu çerçevede, dosya kapsamında incelenen dağıtım şirketleri ve görevli tedarik şirketlerinin çok yüksek miktarda ret işlemi gerçekleştirmek suretiyle tüketicilerin rakip tedarikçilere geçişini güçleştirdiği ve bu durumun da elektrik perakende satış pazarındaki rekabeti sınırlayıcı etki doğurabileceği kanaatine varılmıştır.[17]

3.c) Uzun Süreli ve Taahhütlü Sözleşmeler Yoluyla Gerçekleştirilen Rekabeti Sınırlayıcı Davranışlar

Elektrik Piyasası Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde, bir önceki yıla ait elektrik enerjisi tüketimleri serbest tüketici limitinin altında olan, fakat içinde bulunulan yılda söz konusu limiti geçeceğini görevli tedarik şirketine taahhüt eden tüketiciler, serbest tüketici olarak kabul edilmekte ve diledikleri tedarik şirketinden ikili anlaşma çerçevesinde, düzenlemeye tabi olmayan ve ikili anlaşma ile belirlenen fiyatlar üzerinden elektrik tedarik edebilmektedir. Gerçekleşen tüketimlerinin, başvuru tarihindeki serbest tüketici limitini geçememesi halinde ise, bu tüketiciler, durumun tespitini izleyen 12 ay boyunca, serbest olmayan tüketicilere uygulanan regüle tarifeler üzerinden görevli tedarik şirketinden elektrik almak durumunda kalmaktadır. Elektrik piyasası mevzuatında, taahhüt yoluyla serbest tüketici olma hususunda başka bir hüküm bulunmamakta olup, serbest tüketicilerin tedarik şirketleri ile yapmış oldukları ikili anlaşmalar kural olarak herhangi bir düzenlemeye tabi değildir.[18] Yine, serbest tüketici statüsündeki tüketicilerin, görevli tedarik şirketleri ile veya bağımsız tedarik şirketleriyle yapmış oldukları ikili anlaşmaların süresine ilişkin olarak da ilgili sektörelmevzuatta herhangi bir düzenleme mevcut olmayıp, anılan süreler, sözleşme serbestisi çerçevesinde taraflarca belirlenebilmektedir.[19]

Rekabet Kurumuna şikayet edilen bazı görevli tedarik şirketlerinin,yıllık elektrik tüketim miktarları serbest tüketici limitinin altında olan ve söz konusu limitin uzun yıllar boyunca üzerine çıkamayacağı tahmin edilen çok büyük sayıda tüketicinin taahhüt yoluyla serbest tüketici portföyüne aktarıldığı anlaşılmıştır.  Bu kapsamda, tüketicilerin henüz serbest tüketici limitini fiilen geçerek gerçek anlamda serbest tüketici dahi olmamışken, görevli tedarik şirketleri tarafından kapatıldıkları ve rakip bir tedarik şirketine geçmelerinin uzun süreli olarak engellenebileceği, böylelikle diğer bağımsız tedarik şirketlerinin faaliyetlerini güçleştirebileceği, görevli tedarik şirketi ile rekabet etme imkanlarını büyük ölçüde kısıtlayabileceği ve piyasanın rakip teşebbüslere kapanması sonucunu doğurabilecektir.”[20]

Bu olumsuzluğu bertaraf etmek amacıyla Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği’nde değişiklik öngören 2017 tarihli taslakta, Yönetmeliğin ikinci bölüm’üaltında düzenlenen “ Perakende Satış Sözleşmesi başlığı “, “Perakende Satış Sözleşmesi ve İkili Anlaşma”olarak değiştirilmesi önerilmiştir. Ayrıca bu bölümde 10/A maddesi ile ikili anlaşmaların belirli ve belirsiz sözleşmeler olarak düzenlenebileceği ve belirli süreli ikili anlaşma süresinin iki yılı aşamayacağı düzenlenmesi öngörülmektedir.

Bahsi geçen değişikliğin gerekçesinde, belirli süreli anlaşmalara süre sınırı getirilmek suretiyle, bu türdeki anlaşmaların piyasa kapama etkisi oluşturmasının önüne geçilmesi amaçlandığı açıklanmıştır.

3.d) Dağıtım A.Ş.’nin tüketicilerin elektriğini kesmeyerek tedarikçi şirketi zarara uğrattığı ve tedarik şirketleri arasında ayrımcılık yaparak hâkim durumunu kötüye kullanması

Doğal tekel konumu nedeniyle hakim durumda bulunan dağıtım şirketinin bu gücünü perakende piyasasında kötüye kullanarak kendisiyle aynı ekonomik bütünlük içinde bulunan görevli tedarik şirketi lehine avantaj yarattığı yönünde şikayetlerde bulunulmuştur. Elektrik kesme ve sayaç okuma gibi enstrümanları elinde bulunduran Dağıtım şirketinin borcunu ödemeyen müşterisinin elektriğini kesmemesi ve ilgili sayaçları zamanında okumaması diğer tedarikçi şirketi müşteriyle anlaşmazlığa düşürebilecektir .[21]

3.e) Dağıtım Şirketinin çeşitli yöntemlerle Tedarikçi Şirketin müşterilerinin tüketimlerinin yüksek faturalandırarak ve bu yolla Tedarikçi şirketin müşteri nezdinde itibarını zedelemek suretiyle faaliyetlerinin zorlaştırılması

Dağıtım şirketinin, Tahmini Tüketim Değeri Belirleme Metodolojisinin, kendisiyle aynı kontrol yapısına sahip bulunan görevli tedarik şirketinin müşterilerine ve piyasadaki diğer bağımsız tedarik şirketlerinin müşterilerine aynı şekilde uygulamaması, tedarikçi ile anlaşmalı serbest tüketici sayaçlarının gerçek zamanlı okumalarının gerçekleştirilmemesi vb durumlar faturaların yüksek çıkmasına sebep olabilecektir. Bu durumun bilinçli yapılması mümkün olup rakip tedarikçi şirketleri müşterilerine karşı zor durumda bırakacaktır.[22]

SONUÇ

Dağıtım şirketlerinin doğal tekel konumunda olmaları ve görevli tedarik şirketlerinin (GTŞ) bölgesel düzeyde pazar gücüne sahip olmaları nedeniyle bu şirketlerin piyasa davranışları, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (Kanun) hakim durumun kötüye kullanılması başlıklı 6. maddesi kapsamında değerlendirilebilmektedir. Serbestleşme sürecinde bu şirketlerin mülkiyet ayrıştırmasına tabi tutulmayarak bütünleşik bir şekilde özelleştirilmesi sistem operatörü konumundaki dağıtım şirketleriyle perakende satış faaliyeti gerçekleştiren görevli tedarik şirketlerinin aynı ekonomik bütünlük içerisinde yer almasına sebep olmuştur. Özelleştirme sonrası bu şirketlerin hukuki ve fonksiyonel ayrıştırmaya tabi tutulması rekabet sorunlarının ortaya çıkmasını engelleyememiştir. Rekabetçi piyasa yapısı tüketicilerin tercihlerini serbestçe yapabilmeleri üzerine kurulu olduğundan, perakende elektrik satış piyasasının rekabetçi işleyişi, en temelde tüketicilerin tedarikçi değişimlerini herhangi bir sorunla karşılaşmadan kolaylıkla yapabilmelerini gerektirmektedir. Buna bağlı olarak geçiş maliyetlerini artırmaya dönük yerleşik şirket davranışları, bağımsız tedarik şirketlerinin rekabetini zorlaştırdığından Kanun’un 6. maddesi kapsamında değerlendirilebilecektir.  Bu noktada Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından sağlayıcı değiştirmenin kolaylaştırılmasına yönelik olarak yapılan düzenlemeler ve Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. (EPİAŞ) tarafından oluşturulacak tüketici portalının piyasanın rekabetçi işleyişine katkı sağlaması beklenmektedir. Diğer yandan görevli tedarik şirketlerinin perakende satış faaliyeti gerçekleştirirken, dağıtım şirketinin dağıtım faaliyetinden kaynaklanan gücünden faydalanması; buna yönelik olarak sayaç okuma, arızalara müdahale, elektrik kesme gibi süreçleri perakende satışta bir avantaj olarak kullanması ve sunması, diğer bağımsız tedarikçilerin piyasa faaliyetlerini zorlaştırmaktadır. Benzer şekilde, dağıtım şirketlerinde bulunan piyasa bilgilerinin görevli tedarik şirketiyle ayrımcı bir şekilde paylaşılması, diğer tedarikçi şirketlerin eşit koşullarda rekabet etmelerini güçleştirmektedir. Bu noktada EPDK tarafından Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği ile Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde yapılan son dönem değişikliklerle olumlu anlamda mesafe kat edildiği ifade edilmelidir.[23]

Yine bu yönde ikili anlaşmaların Tüketici Hizmetleri Yönetmeliği bünyesine alınarak perakende satış piyasasının düzenleme ve denetim altında tutulması yönünde çalışmalar yürütülmektedir.

Ancak kanaatimizce dağıtım ve görevli tedarik şirketlerinin ayrı tüzel kişiler eliyle yürütülmesi veya rekabete aykırı düzenlemelere yoğunlaştırması dahi yukarıda sayılan hakim durumunu görevli tedarik şirketleri lehine kullanılmasını engelleyemeyecektir.

Nitekim aynı ekonomik bütünlük içinde yer alan dağıtım şirketleri ile görevli tedarik şirketlerinin her halükarda bir dayanışma sergilemeleri kaçınılmazdır. Bu nedenle piyasanın serbestleştirilmesi ve eşit taraflar arasında bir rekabet perspektifinin yakalanması adına dağıtım ve görevli tedarik şirketlerinin birbirinden bağımsız sermaye gurupları eliyle yürütülmesinin nihai hedef için elzem olduğu kanaatindeyim.

KISALTMALAR

AB          Avrupa Birliği

AYM      Anayasa mahkemesi

Age        Adı Geçen Eser

BYKP     Beş Yıllık Kalkınma Planı

C             Cilt

DSİ         Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü

DUY       Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği

EİGM     Enerji İşleri Genel  Müdürlüğü

EPDK     Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu

EPİAŞ    Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi

EÜAŞ    Elektrik Üretim Anonim Şirketi

E            Esas

GTŞ       Görevli tedarik şirketi

HGK      Hukuk Genel Kurulu

İHD        İşletme Hakkı Devri

KW        Kilowatt

K            Karar

MTA      Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü

MW        Megawatt

OPEC     Organization Of PetroleumExportingCountries

S             Sayı

s             Sayfa

TEK       Türkiye Elektrik Kurumu

TETAŞ   Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi

TEAŞ     Türkiye Elektrik Üretim Anonim Şirketi

TEDAŞ  Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi

TKİ        Türkiye Kömür işletmeleri

TPAO    Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı

vs            ve saire

vb           ve benzeri

Yİ           Yap İşlet

YİD        Yap İşlet Devret

KAYNAKÇA

• ATİYAS İzak, Elektrik Sektöründe Serbestleşme ve Düzenleyici reform, Tesev Yayınları, İstanbul 2006, s. 1-74
• ZENGİNOBUZÜnal, Elektrik sektöründe özelleştirme rekabet ve “regülasyon” http://www.rekabet.gov.tr/File/?path=ROOT%2F1%2FDocuments%2FPer%25c5%259fembe%2BKonferans%25c4%25b1%2BYay%25c4%25b1n%2Fperskonfyyn76.pdf>s 101 147,(20.05.2017)

• ILICAK Ali, Elektrik sektöründe rekabet hukukunun uygulanması, http://www.actecon.com/assets/upload/services/elektrikilicak-pdf09032015085103.pdf
• SEVAİOĞLU Osman, Elektrik sektöründe rekabet ve yeni elektrik piyasası kanunu, <http://www.rekabet.gov.tr/File/?path=ROOT%2F1%2FDocuments%2FPer%25c5%259fembe%2BKonferans%25c4%25b1%2BYay%25c4%25b1n%2Fperskonfyyn35.pdf>( 23.05.2017)
• ERKAN Hüseyin, Elektrik piyasasında Rekabet Politikası,http://www.enerjidergisi.com.tr/haber/2012/11/elektrik-piyasasinda-rekabet-politikasi (06.06.2017)
• etrhukuk.com.tr, Elektrik Dağıtım Şirketleri ile Görevli Tedarik Şirketlerinin Hukuki Ayrıştırılmasına Yönelik İlave Tedbirler <http://www.etrhukuk.com/?p=3689>(01.06.2017)

• rekabet.gov.tr,Enerji sektöründe rekabet hukuku çalıştayı sonuç bildirgesi, <http://www.rekabet.gov.tr/File/?path=ROOT%2F1%2FDocuments%2FG%C3%BCncel%2FDiger%2Felektriksektor.pdf> (20.05.2017)
• Elektrik sektöründe rekabet hukuku çalıştayı sonuç bildirgesi <http://www.rekabet.gov.tr/File/?path=ROOT%2F1%2FDocuments%2FG%C3%BCncel%2FDiger%2Felektriksektor.pdf

• Rekabet Kurulu,” D .S.: 2015-1-7 K.S. : 15-12/169-79 K.T. : 18.03.2015,” Y.T: 18.05.2015
• Rekabet Kurulu, “D.S.: 2013-1-78 S.: 13-62/857-365 K.T.  : 6.11.2013” Y.T: 13.1.2014

• Rekabet Kurulu, D.S.: 2014-1-29, K.S.: 14-22/426-190 K.T: 25.06.2014

• Rekabet Kurulu, “ D.S.: 2014-1-43 , K.S.: 14-42/762-338 K.T. : 22.10.2014

• Rekabet Kurulu,S : 2014-1-84, K.S. : 14-47/860-390 K.T. : 03.12.2014

• Rekabet Kurulu,S: 2013-1-78,K.S: 13-62/857-365 KT : 6.11.2013

[1]www.etrhukuk.com.tr, Elektrik Dağıtım Şirketleri ile Görevli Tedarik Şirketlerinin Hukuki Ayrıştırılmasına Yönelik İlave Tedbirler <http://www.etrhukuk.com/?p=3689

[2]www.etrhukuk.com.tr, Elektrik Dağıtım Şirketleri ile Görevli Tedarik Şirketlerinin Hukuki Ayrıştırılmasına Yönelik İlave Tedbirler <http://www.etrhukuk.com/?p=3689

[3]www.etrhukuk.com.tr, Elektrik Dağıtım Şirketleri ile Görevli Tedarik Şirketlerinin Hukuki Ayrıştırılmasına Yönelik İlave Tedbirler <http://www.etrhukuk.com/?p=3689

[4]www.etrhukuk.com.tr, Elektrik Dağıtım Şirketleri ile Görevli Tedarik Şirketlerinin Hukuki Ayrıştırılmasına Yönelik İlave Tedbirler <http://www.etrhukuk.com/?p=3689

[5]www.etrhukuk.com.tr, Elektrik Dağıtım Şirketleri ile Görevli Tedarik Şirketlerinin Hukuki Ayrıştırılmasına Yönelik İlave Tedbirler <http://www.etrhukuk.com/?p=3689

[6]www.etrhukuk.com.tr, Elektrik Dağıtım Şirketleri ile Görevli Tedarik Şirketlerinin Hukuki Ayrıştırılmasına Yönelik İlave Tedbirler <http://www.etrhukuk.com/?p=3689

[7]ERKAN Hüseyin, Elektrik piyasasında Rekabet Politikası,http://www.enerjidergisi.com.tr/haber/2012/11/elektrik-piyasasinda-rekabet-politikasi (06.06.2017)

[8]ERKAN Hüseyin, Elektrik piyasasında Rekabet Politikası,http://www.enerjidergisi.com.tr/haber/2012/11/elektrik-piyasasinda-rekabet-politikasi (06.06.2017)

[9]ERKAN Hüseyin, Elektrik piyasasında Rekabet Politikası,http://www.enerjidergisi.com.tr/haber/2012/11/elektrik-piyasasinda-rekabet-politikasi (06.06.2017)

[10] Elektrik sektöründe rekabet hukuku çalıştayı sonuç bildirgesi <http://www.rekabet.gov.tr/File/?path=ROOT%2F1%2FDocuments%2FG%C3%BCncel%2FDiger%2Felektriksektor.pdf,

[11] 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu

[12]Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği

[13]Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği

[14]Elektrik Piyasası Müşteri Hizmetleri Yönetmeliği,Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği

[15]Elektrik Piyasası Müşteri Hizmetleri Yönetmeliği

[16]Rekabet Kurulu,“D.S.:2013-1-78K.S.:13-62/857-365K.T.:6.11.2013”Y.T: 13.1.2014, http://www.rekabet.gov.tr/File/?path=ROOT%2f1%2fDocuments%2fGerek%C3%A7eli+Kurul+Karar%C4%B1%2f13-62-857-365.pdf>(01.06.2017)

[17]Rekabet Kurulu, D.S : 2014-1-84, K.S. : 14-47/860-390 K.T. : 03.12.2014

[18]Rekabet Kurulu, D.S : 2014-1-84, K.S. : 14-47/860-390 K.T. : 03.12.2014

[19]Rekabet Kurulu, D.S : 2014-1-84, K.S. : 14-47/860-390 K.T. : 03.12.2014

[20]Rekabet Kurulu, D.S : 2014-1-84, K.S. : 14-47/860-390 K.T. : 03.12.2014

[21]Rekabet Kurulu,D.S: 2013-1-78,K.S: 13-62/857-365 KT : 6.11.2013

[22] Rekabet Kurulu, D.S.: 2014-1-29, K.S.: 14-22/426-190 K.T: 25.06.2014

[23] Elektrik sektöründe rekabet hukuku çalıştayı sonuç bildirgesi <http://www.rekabet.gov.tr/File/?path=ROOT%2F1%2FDocuments%2FG%C3%BCncel%2FDiger%2Felektriksektor.pdf